Home Icon
Arrow
Arrow
Çölyak Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Çölyak Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Calendar Icon
17 Aralık 2024
İçindekiler
  • Çölyak Neden Olur?
  • Çölyak Belirtleri Nelerdir?
  • Çölyak Nasıl Teşhis Edilir?
  • Çölyak Nasıl Tedavi Edilir?
  • Sıkça Sorulan Sorular
  • Çölyak hastalığı (Glüten Enteropatisi olarak da bilinir), ince bağırsağın glüten adlı proteine karşı ömür boyu süren hassasiyeti sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Glüten, buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaflarda bulunan bir protein kompleksidir.

    Bu hastalıkta, glüten tüketildiğinde bağışıklık sistemi, ince bağırsaklardaki villus adı verilen küçük parmak benzeri yapıları hedef alır. Bu yapılar, besinlerin emilmesinde önemli bir rol oynar. Glütenin vücutta bağışıklık sisteminin tetikleyicisi olarak hareket etmesiyle, villuslar tahrip olur ve bu da besin maddelerinin emiliminde sorunlara yol açar. Zaman içinde tedavi edilmezse, bu durum beslenme eksikliklerine, büyüme geriliğine ve daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

    Çölyak Neden Olur?

    Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan kişilerde glüten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin verdiği anormal tepki sonucu ortaya çıkar.

    Temel Nedenler:

    • Genetik Yatkınlık: Bazı genlere sahip olmak (özellikle HLA-DQ2 ve HLA-DQ8) riski artırır. Ailede çölyak hastalığı olanlarda da risk fazladır.
    • Glüten: Buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaflarda bulunan bir protein olan glüten, çölyak hastalarında ince bağırsağa zarar verir.

    Diğer Etkenler:

    • Bağırsak Mikrobiyotası: Bağırsaklardaki yararlı ve zararlı mikroorganizmaların dengesi de çölyak hastalığında rol oynayabilir.
    • Çevresel Faktörler: Enfeksiyonlar, beslenme şekli ve diğer çevresel etkenler de hastalığı tetikleyebilir.
    • Tetikleyici Olaylar: Ameliyatlar, hamilelik, doğum, viral enfeksiyonlar ve stres gibi durumlar da çölyak hastalığını başlatabilir.

    Çölyak Belirtleri Nelerdir?

    Çölyak belirtileri kişiden kişiye büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Bazı kişilerde belirgin sindirim sorunları görülürken, bazılarında ise daha hafif veya farklı sistemlere ait belirtiler ortaya çıkabilir. Hatta bazı kişilerde çölyak hastalığı olmasına rağmen hiçbir belirti görülmeyebilir (sessiz çölyak).

    Çölyak hastalığının belirtileri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:

    Sindirim Sistemi Belirtileri:

    • İshal: En sık görülen belirtilerden biridir. Kronik veya tekrarlayan ishal atakları şeklinde olabilir.
    • Kabızlık: Bazı kişilerde ishalin aksine kabızlık görülebilir. Hatta ishal ve kabızlık dönemleri dönüşümlü olarak yaşanabilir.
    • Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Karın bölgesinde kramplar, ağrılar, gaz ve şişkinlik hissi yaygındır.
    • Bulantı ve Kusma: Özellikle glüten alımından sonra bulantı ve kusma görülebilir.
    • Kilo Kaybı: Besin emilimi bozulduğu için kilo kaybı yaşanabilir. Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği görülebilir.
    • Hazımsızlık ve Gaz: Yemeklerden sonra hazımsızlık, geğirme ve aşırı gaz çıkarma gibi sorunlar yaşanabilir.
    • Yağlı ve Kötü Kokulu Dışkı: Yağ emilimi bozulduğu için dışkı yağlı, açık renkli ve kötü kokulu olabilir.

    Sindirim Sistemi Dışındaki Belirtiler:

    • Yorgunluk ve Halsizlik: Besin eksiklikleri (özellikle demir, B12 vitamini ve folik asit eksikliği) nedeniyle sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi oluşabilir.
    • Anemi (Kansızlık): Demir eksikliğine bağlı olarak anemi gelişebilir. Anemiye bağlı olarak baş dönmesi, solukluk, nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir.
    • Cilt Döküntüleri: Özellikle dermatitis herpetiformis adı verilen kaşıntılı ve kabarcıklı bir cilt döküntüsü çölyak hastalığı ile ilişkilidir.
    • Ağız Yaraları (Aftlar): Tekrarlayan ağız yaraları görülebilir.
    • Kemik ve Eklem Ağrıları: Kemik yoğunluğu azalması (osteoporoz veya osteopeni) ve eklem iltihabı nedeniyle kemik ve eklem ağrıları ortaya çıkabilir.
    • Sinir Sistemi Sorunları: Baş ağrısı, migren, denge sorunları, uyuşma, karıncalanma, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, anksiyete gibi sinir sistemi sorunları görülebilir.
    • Üreme Sorunları: Kadınlarda adet düzensizlikleri, infertilite (kısırlık), tekrarlayan düşükler görülebilir. Erkeklerde ise sperm kalitesinde düşüş olabilir.
    • Büyüme ve Gelişme Geriliği (Çocuklarda): Çocuklarda boy kısalığı, kilo alamama, puberteye geç girme gibi sorunlar görülebilir.
    • Diş Minesi Problemleri: Diş minesinde renk değişiklikleri, çukurlar veya zayıflamalar görülebilir.

    Yaş Gruplarına Göre Belirtiler:

    • Bebekler ve Küçük Çocuklar: İshal, kusma, karın şişliği, iştahsızlık, huzursuzluk, büyüme ve gelişme geriliği.
    • Daha Büyük Çocuklar ve Ergenler: Karın ağrısı, ishal, kabızlık, boy kısalığı, puberte sorunları, anemi.
    • Yetişkinler: Yorgunluk, anemi, kemik ve eklem ağrıları, sinir sistemi sorunları, cilt döküntüleri, üreme sorunları, açıklanamayan karın ağrısı veya diğer sindirim sorunları.