Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Son Güncelleme Tarihi 11.12.2025 21:55:36

PCOS, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluşmasına ve kadınlarda adet düzensizliği, tüylenme artışı, kilo alma ve hormonal dengesizliklere yol açan bir endokrin bozukluktur. Üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen hormonal hastalıklardan biridir ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS); yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluşmasına, adet düzensizliğine, tüylenme artışına, kilo alma eğilimine ve hormonal dengesizliklere yol açan yaygın bir endokrin bozukluğudur. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10'unda görülür ve erken tanı ile yaşam kalitesi büyük ölçüde artırılabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu; yumurtlama düzensizliği, androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı ve insülin direncinin birlikte görülmesi nedeniyle vücutta çok geniş bir belirti yelpazesine yol açabilir. En sık görülen belirtiler arasında adet gecikmesi, yumurtlama sorunları, kilo artışı, tüylenme, sivilce, saç dökülmesi ve ciltte koyulaşma bulunur. PCOS’un semptomları kişiden kişiye değişmekle birlikte, çoğu kadın hormonal dengesizliğin etkilerini hem üreme sisteminde hem de cilt–saç yapısında hisseder.

1. Adet düzensizliği

• Siklusların uzaması, 35 günü aşması
  
• Sebepsiz adet gecikmesi
  
• Ağır ya da çok hafif kanama
  
• Bazı dönemlerde adet görememe (oligo–amenore)
  

Bu durumun temel nedeni yumurtlamanın düzensiz gerçekleşmesidir.

2. Yumurtlama problemleri ve gebe kalmada güçlük

• Düzenli yumurtlama olmaması
  
• Düşük ihtimali artışı
  
• Hamile kalmanın zorlaşması
  

PCOS, kadınlarda en sık görülen hormonal infertilite nedenidir.

3. Androjen yüksekliğine bağlı belirtiler

Androjen fazlalığı, PCOS’un en belirgin biyolojik özelliğidir.

• Yüz, çene, göğüs, karın ve sırt bölgesinde aşırı tüylenme (hirsutizm)
  
• Ciltte yağlanma artışı
  
• Aknede şiddetlenme
  
• Saçlarda incelme ve erkek tipi saç dökülmesi
  
• Sesin hafif kalınlaşması (ileri olgularda)
  

4. Kilo artışı ve kilo verememe

• Bel çevresinde yağlanma
  
• İnsülin direncine bağlı iştah artışı
  
• Diyete rağmen kilo verememe
  

PCOS’lu kadınların yaklaşık %70’inde insülin direnci bulunur ve bu durum kilo kontrolünü zorlaştırır.

5. Cilt değişiklikleri

• Ense, koltuk altı ve kasık bölgesinde koyulaşma (akantozis nigrikans)
  
• Dirsek ve dizlerde kararma
  
• Göğüs çevresinde veya karında hafif kadifemsi doku
  

Bu değişiklikler genellikle insülin direncinin işaretidir.

6. Adet dışı kanamalar

• Ara kanama
  
• Normalden uzun süren kanamalar
  
• Düzensiz uterin kanamalar
  

7. Duygudurum değişiklikleri

• Depresif his
  
• Kaygı artışı
  
• Konsantrasyon güçlüğü
  
• Enerji düşüklüğü
  

Hormon dalgalanmaları ve insülin direnci bu duruma katkı sağlar.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Neden Olur?

Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte aşağıdaki faktörler PCOS gelişiminde rol oynar:

1. Genetik yatkınlık: Ailede PCOS öyküsü varsa risk artar
2. İnsülin direnci: Vücut insülini kullanmakta zorlanır, bu durum yumurtalık hormonlarını bozar
   
3. Androjen fazlalığı: Erkeklik hormonu artışı tüylenmeye, akneye ve yumurtlamanın durmasına yol açar
   
4. Obezite: Mevcut hormonal bozukluğu tetikler ve şikayetleri artırır

PCOS Tanısı Nasıl Konur?

PCOS tanısı tek bir testle konulmaz. Hekimler, hastanın şikayetlerini, hormon düzeylerini ve yumurtalık yapısını birlikte değerlendirir. En sık kullanılan yöntem Rotterdam kriterleridir. Buna göre aşağıdaki durumlardan en az ikisi varsa PCOS tanısı konabilir:

• Adet düzensizliği veya yumurtlama bozukluğu
  
• Kan testlerinde androjen (erkeklik hormonu) yüksekliği
  
• Ultrason görüntüsünde çok sayıda küçük kist
  

Tanıda kullanılan testler:

• Ultrason: Yumurtalıklarda kist ve yapısal değişiklikleri gösterir
  
• Kan testleri: LH, FSH, testosteron, prolaktin, DHEA-S, TSH gibi hormonlara bakılır
  
• İnsülin direnci ölçümü: Açlık insülin/glukoz testi, HOMA-IR
  

PCOS’un temel problemi kist değil, yumurtlamanın gerçekleşmemesine yol açan hormonal dengesizliktir.

PCOS Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi her kadında aynı değildir; hedef şikayete göre belirlenir. Tedavinin ana amacı yumurtlamayı düzenlemek, hormon dengesini korumak ve uzun vadeli komplikasyonları önlemektir.

1. İlaç Tedavisi
   
• Adet düzenleyiciler: Doğum kontrol hapları ile hormon dengesi sağlanabilir
  
• İnsülin direnci ilaçları (Metformin): Kilo kontrolü ve yumurtlama sürecini destekler
  
• Antiandrojen ilaçlar: Tüylenme, akne ve saç dökülmesinde etkilidir
  
2. Yaşam Tarzı Değişikliği
   
• Kilo vermek, tek başına adet düzenini geri getirebilir
  
• Düzenli egzersiz insülin direncini azaltır
  
• Düşük glisemik indeksli beslenme, hormonları stabilize eder
  
3. Tüp Bebek / Üreme Tedavileri
   

Hamile kalmakta zorlanan kadınlarda yumurtlamayı artıran tedaviler veya tüp bebek yöntemleri kullanılabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Beslenme Önerileri

Kan şekerini hızla yükselten rafine karbonhidratlardan uzak durulmalı, sebze, tam tahıl, sağlıklı yağlar ve protein ağırlıklı beslenilmelidir. Düşük glisemik indeks diyeti, insülin direncini azaltır ve hormon dengesini destekler.

Önerilen gıdalar:

• Avokado, zeytinyağı, ceviz, badem
  
• Yulaf, karabuğday, tam tahıllar
  
• Yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, karnabahar
  
• Yumurta, balık, yoğurt
  

Uzak durulması gereken gıdalar:

• Beyaz ekmek, şekerli gıdalar, paketli atıştırmalıklar
  
• Şekerli içecekler
  
• Trans yağ içeren yiyecekler

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Sendromu Nasıl Geçer?

Polikistik over sendromu (PCOS), yaşam boyu süren bir hormon bozukluğudur. PCOS'un kesin tedavisi yoktur, ancak belirtileri kontrol etmek için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavi seçenekleri şunlardır:

• Hormon tedavisi: Adet düzensizliği, aşırı tüylenme ve sivilcelenme gibi belirtileri kontrol etmek için kullanılır.
• İnsülin direncini azaltmaya yönelik tedaviler: Kilo verme, düzenli egzersiz ve bazı ilaçlar dahildir.
• Doğurganlık tedavisi: PCOS'lu kadınlarda gebe kalmak zor olabilir.

PCOS'lu kadınlarda, aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri de belirtileri kontrol etmeye yardımcı olabilir:

• Sağlıklı beslenme: Kilo verme ve insülin direncini azaltmaya yardımcı olur.
• Düzenli egzersiz: Kilo verme, insülin direncini azaltma ve genel sağlık ve refahı iyileştirmeye yardımcı olur.
• Stres yönetimi: PCOS'un belirtilerini kötüleştirebilir.

PCOS'un tedavisi, bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanmalıdır. Bir kadın, PCOS'u yönetmek için en iyi tedavi planını doktoruyla birlikte belirlemelidir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Polikistik Over Neden Olur?

Polikistik over; hormonal bozukluklardan, yumurtalık kistlerinin sayısının artmasından, genetik yatkınlık ve aşırı kilo gibi nedenlerden dolayı oluşabilir.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Pcos tek bir semptom ile karakterize olmadığından ve herhangi bir tanı testi ile teşhis  edilemediğinden, tanımlanması güç, heterojen bir rahatsızlıktır. Genel tanı kriterleri hiperandrojenizm, oligomenore, over disfonksiyonu ve pko morfolojisidir. Ayrıca ultrasonografi, hormon seviyeleri ölçümleri ve insülin direnci testleri de teşhis aşamasında destek sağlar.

Polikistik Over Sendromu Hamile Kalma İhtimalini Etkiler Mi?

Hayır. PCOS hamileliği imkânsız hale getirmez, ancak yumurtlamayı zorlaştırdığı için gebe kalma sürecini uzatabilir. Erken tanı, düzenli takip ve uygun tedavi ile birçok kadın kendi kendine veya destekli üreme yöntemleriyle hamile kalabilir.

Polikistik Over Sendromu İçin Hangi Polikliniklere Başvurulmalıdır?

Pcos kesinlikle uzman görüşü ve teşhisi gerektiren bir sağlık problemidir. Birinci adım olarak kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına ardından diyetisyen veya beslenme uzmanlarına, endokrinologlara, üreme endokrinolojisi ve infertilite uzmanlarına başvurulabilir.

Polikistik Over Sendromu Başka Hastalıklara Neden Olabilir Mi?

Evet, polikistik over sendromu tedavi edilmediği takdirde birtakım sağlık problemlerine neden olabilir. Bu sağlık problemlerinin bazıları; hipertansiyon, uyku apnesi, rahim kanseri, kardiyovasküler rahatsızlıklar, psikolojik sorunlar ve diyabet şeklinde sıralanabilir.

PCOS tamamen geçer mi?

Hayır. PCOS kronik bir durumdur; ancak yaşam tarzı, beslenme ve doğru tedaviyle semptomlar kontrol altına alınabilir.

PCOS saç döker mi?

Androjen fazlalığı saç köklerini zayıflatabilir. Tedavi ile dökülme azaltılabilir.

PCOS kilo vermeyi zorlaştırır mı?

Evet. İnsülin direnci nedeniyle kilo verme yavaşlar ancak imkânsız değildir.

PCOS kısırlık yapar mı?

Tedavi edilmeyen PCOS yumurtlamayı engelleyerek gebeliği zorlaştırabilir. Doğru yaklaşım ile çoğu kadın hamile kalabilir.